Leonard Nowak, Wychowanie fizyczne w koncepcjach humanistów polskiego odrodzenia
Renesans jest epoką, w której wielorakość powiązań łączących wychowanie
fizyczne z wszystkimi innymi dziedzinami życia występuje szczególnie
wyraźnie.Podstawowym zjawiskiem Renesansu w dziedzinie wychowania
fizycznego jest głęboka przemiana w podejściu do ciała ludzkiego. W
okresie Średniowiecza sposób traktowania ciała zawierał się w granicach
religijnej ascezy z jednej strony i ćwiczeń rycerskich z drugiej. W
praktykach klasztornych, traktowane jako jedno z głównych źródeł
grzechu, miało być ono przedmiotem umartwień; w praktykach rycerskich
chodziło jedynie o zręczność władania bronią, o sprawność bojową; okryte
zbroją ciało człowieka było właściwie podobnie obce i obojętne, jak to,
które okrywał habit mnicha.W epoce Renesansu dokonuje się zerwania tych
zasłon i ciało staje przed oczyma ludzi w swej posągowej nagości.
Powszechnie wiadomo, jak ściśle w renesansowej sztuce zainteresowania
artystyczne wiązały się z poznawaniem ludzkiej anatomii. Zasadniczym
problemem zarówno estetycznym, jak i poznawczym staje się jego ruch. W
setkach szkiców wielcy artyści Renesansu ukazują piękno i brzydotę
ludzkiego ciała, jego odporność i zręczność, jego cierpienie i upadki,
grę mięśni, harmonijność fizycznego wysiłku.Potrzeba troski i dbałości o
ciało stawała się coraz wyraźniejsza. […] Fizyczna sprawność, która w
minionym okresie traktowana była jako element rycerskiego wychowania, a
więc swoista własność zawodowo-stanowa, stawała się w tych ujęciach
czynnikiem i świadectwem zdrowia człowieka.Wychowanie fizyczne
przestawało więc być swoistą specjalizacją rezerwowaną dla niektórych
tylko grup ludności, stając się zasadniczym składnikiem koncepcji
zdrowia ludzkiego. Jak pod wpływem renesansowej sztuki wychowanie
fizyczne stawało się ważnym elementem piękna, a zarazem zasadniczą
podstawą radości i pełni ziemskiego życia ludzi, tak pod wpływem
renesansowej medycyny wychowanie fizyczne zyskiwało coraz donioślejsze
znaczenie jako czynnik zdrowia przesądzający o całym życiu człowieka, o
jego sprawności umysłowej i fizycznej oraz zaangażowaniu społecznym.